Henryk Jan Baca

Malarz, rzeźbiarz, konserwator sztuki

Jego rodzice poznali się podczas okupacji w transporcie kolejowym robotników przymusowych do Rzeszy Niemieckiej (po jednej z ulicznych łapanek warszawskich).

Jest legniczaninem od zawsze, chociaż urodził się we Wrocławiu – jego matka będąc w ósmym miesiącu ciąży, podróżowała pociągiem z Warszawy do Legnicy z przesiadką we Wrocławiu. Było to 22 stycznia 1946 r.

Po ukończeniu II Liceum Ogólnokształcącego w Legnicy odbył sześcioletnie studia na wrocławskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie Akademia Sztuk Pięknych), uzyskując tytuł magistra sztuki w 1970 r. Studiował na Wydziale Malarstwa Grafiki i Rzeźby, specjalizując się w malarstwie ściennym.

W latach 1968–1970 pełnił na uczelni obowiązki prezesa Zrzeszenia Studentów Polskich. Na roku dyplomowym przygotował I Ogólnopolski Plener Młodej Rzeźby w Legnicy. Korzystając z rozlicznych kontaktów w środowiskach szkół artystycznych, udało mu się zebrać wielu zdolnych młodych twórców z wszystkich uczelni kraju. W następnym roku zorganizował kolejną edycję pleneru. Powstałe wówczas prace zdobiły miasto i legnicki park.

Pierwsze lata po studiach pracował jako nauczyciel wychowania plastycznego w II LO (1970–1975), zakładając jednocześnie w Legnicy Galerię Sztuki (1971), będącą Delegaturą wrocławskiego Biura Wystaw Artystycznych, którą kierował do 1976 r. Czarna Galeria miała liczącą się w kraju pozycję, a legniczanie mogli poznać twórczość wielu znanych artystów.

W lecie 1973 r. zrealizował mozaikę o tematyce kopernikańskiej w legnickim rynku, a trzy lata później sgraffito na ul. Gwarnej. Inne jego realizacje ścienne z lat siedemdziesiątych nie przetrwały (np. malarstwa ścienne w kawiarni W-Z ).

W 1970 r. został członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP), gdzie pełnił przez dwie kadencje obowiązki sekretarza Sekcji Malarstwa Okręgu Wrocławskiego.

W drugiej połowie lat siedemdziesiątych wraz z Bronisławem Chyłą przyczynił się do powstania Oddziału Zagłębia Miedziowego ZPAP. Przez jedną kadencję był prezesem oddziału, który w stanie wojennym został rozwiązany i już nigdy się nie odrodził.

W latach siedemdziesiątych zetknął się z działalnością opozycyjną, poznał wówczas znanych opozycjonistów: Leszka Moczulskiego, Romualda Szeremietiewa i innych.

W okresie poprzedzającym przyjazd papieża Jana Pawła II do Polski brał udział w przygotowywanym dla niego memorandum o sytuacji społeczno-politycznej kraju, opracował szatę graficzną z emblematem orła w koronie i znakiem Polski Walczącej. Był także wykonawcą plakatów (dwubarwny linoryt) wykorzystywanych w czasie manifestacji w dniu 11 listopada 1978 r. w Warszawie. Fakty te są potwierdzone w archiwach IPN.

W latach 1973–1976 realizował cykl kilkudziesięciu rysunków, grafik i obrazów pod wspólnym tytułem „Precyzyjny strzał w podstawę czaszki” nawiązującego do tragedii katyńskiej. Inspiracją były materiały dostarczone mu przez Romualda Szeremietiewa.

Represjonowano go odmawiając zatrudnienia, pomijając przy organizowanych imprezach artystycznych, ograniczając dostęp do zleceń itp. Wówczas pomocną dłoń do niego wyciągnął Kościół Katolicki, dla którego później wykonał wiele interesujących zamówień.

W 1982 r. był stypendystą Centro Inconti e Studi Europei w Rzymie.

W stanie wojennym po rozwiązaniu ZPAP nie zapisał się do reżimowego Związku Polskich Artystów Malarzy i Grafików. Aby móc prowadzić działalność zawodową wstąpił do legnickiego Cechu Rzemiosł jako malarz i tapeciarz, taki szyld wisiał nad jego bramą. Tak przetrwał do 1989r.

W latach osiemdziesiątych w stanie wojennym współpracował z warszawskim wydawnictwem literackim poza cenzurą – „Przedświt”.

Po przełomie rozsiewano plotkę, iż był tajnym współpracownikiem bezpieki. Niestety w latach dziewięćdziesiątych nie można było tego sprostować, a niektórzy uwierzyli. W czerwcu 2002 r. IPN we Wrocławiu, po przeanalizowaniu materiałów archiwalnych dotyczących jego działalności opozycyjnej, nadał mu status pokrzywdzonego (zaświadczenie Nr 118/02). Taki dokument mógł otrzymać tylko ktoś kto nie współpracował z SB.

Pracując dla Kościoła, przeprojektował (z kościoła parafialnego) legnicką Katedrę. Jest autorem witraży we wrocławskim kościele pw. Św. Ducha. Projektował i wykonywał wyposażenie wnętrza kościoła pw. NMP Nieustającej Pomocy we Wrocławiu (prezbiterium, witraże). W ostatnich dwudziestu latach zajmował się także konserwacją dzieł sztuki, między innymi przeprowadził renowację trzech ołtarzy bocznych w kościele pw. św. Jana w Legnicy.

W 1995 r. projektował i nadzorował realizację oświetlenia (iluminację) zabytków legnickich.

Jego realizacją życiową jest projekt i wykonanie wnętrza nowego kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Legnicy – witraże, Droga Krzyżowa, rzeźby Grupy Ukrzyżowania. Prace powstały w latach 2006–2010.

Zrealizował także rzeźbę polichromowaną ze złoceniami („Amor”) dla nowego Urzędu Stanu Cywilnego w Legnicy w 2004 r.

Od 1970 r. bierze czynny udział w życiu artystycznym. Miał ponad 25 wystaw indywidualnych oraz uczestniczył w 55 wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Jego obrazy znajdują się w prywatnych zbiorach w Danii, Niemczech, Szwecji, USA oraz we Włoszech.

Ostatnia retrospekcyjna wystawa „STO” połączona z siedemdziesiątymi urodzinami odbyła się w lutym 2016 r. w Galerii Sztuki w Legnicy.

Ministerstwo Kultury i Sztuki w 1998 r. wyróżniło go odznaką Zasłużony Działacz Kultury.

Władze miasta Legnicy w 1998 r. przyznały mu odznakę Zasłużony dla Legnicy.

W październiku 2014 r. został uhonorowany Złotą Odznaką Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego.

Spośród wielu wyróżnień, którymi go zaszczycono, najwyżej ceni Nagrodę Miasta Legnicy, którą otrzymał w czerwcu 2018 r.