Śladami legnickich zegarów

Przedmiotem opracowania są legnickie zegary funkcjonujące dawniej i współcześnie w publicznej przestrzeni miasta. Zarówno czasomierze słoneczne jak i mechaniczne pełniły od średniowiecza ważną funkcję organizacji życia mieszkańców miasta. Umieszczane były w jego centralnych punktach oraz na reprezentatywnych budowlach, takich jak kościoły oraz siedziby władz. W owym czasie zegary słoneczne służyły do korekty wskazań początkowo mało precyzyjnych zegarów mechanicznych. Posiadanie tych ostatnich było symbolem znaczenia miasta i powodem do dumy jego mieszkańców.

Zadanie opracowania historii legnickich zegarów postawiła przed nami Maria Chmielewska, miłośniczka twórczości Zofii Kossak oraz… zegarów właśnie. Proste z pozoru przedsięwzięcie okazało się wyzwaniem. Temat nie był dotychczas przedmiotem zainteresowania historyków. Zwykle tego rodzaju opracowania bazują na inwentaryzacjach przeprowadzonych na zlecenie konserwatora zabytków. Legnica nie posiada takiego profesjonalnego katalogu. Jak była o tym mowa wcześniej, wstępną inwentaryzację zegarów, polegającą na ich lokalizacji, czasem zilustrowanej zdjęciem, sporządziła społecznie grupa ludzi skupiona wokół Towarzystwa Miłośników Twórczości Zofii Kossak oraz portalu liegnitz.pl. Był to pierwszy krok na drodze do opracowania szkicu dziejów legnickich zegarów istniejących w dawnej i współczesnej Legnicy. Kolejnym były żmudne, często bezskuteczne poszukiwania śladów zegarów w lokalnej prasie z epoki (XIX i XX w.). Najciekawsze informacje pochodzą z siedemnastowiecznych kronik opisujących dzieje Legnicy. Niektóre wiadomości znaleziono w dziełach dziewiętnastowiecznych historyków legnickich i przewodniku po mieście z 1845 roku. Najwięcej informacji przyniosły badania materiałów ikonograficznych, takich jak grafiki, karty pocztowe i fotografie znajdujące się w zbiorach Muzeum Miedzi, zasobach, którymi dysponuje Fundacja Historyczna „Liegnitz.pl” oraz pochodzących z innych źródeł. Wiele wniosła analiza rysunków osiemnastowiecznego topografa, nieocenionego Friedricha Bernharda Wernera. Poszukiwania informacji w powojennych kronikach szkolnych, z jednym wyjątkiem, nie przyniosły spodziewanego rezultatu.

Autorzy mają świadomość niedoskonałości przedstawionego opracowania. Uznaliśmy jednak, że zebrany materiał powinien zostać opublikowany. Album zawiera wiele unikatowych ilustracji, dokumentuje jednocześnie aktualny stan opisywanych zegarów. Unaocznia, jak wiele zegarów będących przecież świadectwem kultury materialnej miasta popadło bądź też popada w ruinę.

Wydawnictwo traktujemy jako punkt wyjścia do kolejnych bardziej szczegółowych badań, które pozwolą wzbogacić stan wiedzy na temat historii i losów legnickich zegarów. Uważamy, iż w tym celu konieczne jest przeprowadzenie m.in. wnikliwej kwerendy archiwalnej.

Grażyna Humeńczuk i Marcin Makuch

Teksty: Grażyna Humeńczuk, Marcin Makuch
Tytuł: Śladami legnickich zegarów
Wydawca: Towarzystwo Miłośników Twórczości Zofii Kossak w Legnicy
Data i miejsce wydania: Legnica 2017
Liczba stron: 232
ISBN: 978-83-949779-0
Cena: 40 zł

UWAGA: KSIĄŻKA OBECNIE NIEDOSTĘPNA W TML PRO LEGNICA